स्वच्छता पंधरवडा 2024 उपक्रम आणि स्वच्छता शपथ | Swachata Pandharwada 2024 Activities

शाळांमधील सर्व विद्यार्थी आणि शिक्षक / कर्मचारी तसेच पालक यांनी स्वच्छता पखवाडा हा कार्यक्रम

स्वच्छता पखवाडा २०२२ उपक्रम | Cleanliness Fortnight 2022 Activities

स्वच्छता पखवाडा - दि. ०१/०९/२०२२ ते १५/०९/२०२२ या कालावधीमध्ये राज्यातील शाळांमधील सर्व विद्यार्थी आणि शिक्षक / कर्मचारी तसेच पालक यांनी स्वच्छता पखवाडा हा कार्यक्रम राबविण्यासाठी केंद्र सरकारच्या पाणी व स्वच्छता विभाग या विभागाकडून कळविण्यात आले आहे. केंद्र सरकारकडून आलेल्या स्वच्छता पखवाडा कृती आराखड्यानुसार स्वच्छता पखवाडा हा कार्यक्रम राबविण्यासाठी प्रचार व प्रसाराच्या माध्यमातून त्याची अंमलबजावणी करावयाची आहे.

स्वच्छता पखवाडा मध्ये तीन प्रमुख गोष्टींचा सराव करणे आवश्यक आहे. १) हात धुणे, २) मास्क लावणे आणि ३) सुरक्षित अंतर. या तीन गोष्टींचा उपयोग करुन शाळा / कॉलेज मध्ये दिलेल्या कालावधीमध्ये स्वच्छता पखवाडा साजरा करणे आवश्यक आहे. तसेच कोविड-१९ चे नियमांचे काटेकोरपणे पालन करुन स्वच्छता पखवाडा साजरा करावा.

तरी दि. ०१/०९/२०२२ ते १५/०९/२०२२ या कालावधीमध्ये जिल्ह्यामध्ये प्रत्येक शाळेमध्ये आणि प्रत्येकाच्या घरी स्वच्छता पखवाडा साजरा होण्याच्या दृष्टीने कृती आराखड्यानुसार आखणी करुन त्याची अंमलबजावणी योग्य प्रकारे होण्यासाठी आपल्या अधिनस्त यंत्रणेस कार्यप्रवण व सजग राहण्यासाठी आपले स्तरावरुन आदेशित करावे.

स्वच्छता पखवाड्यासाठी कृति आराखडा (१-१५ सप्टेंबर, २०२२)

दि. ०१/०९/२०२२ (गुरुवार)

स्वच्छता शपथ दिवस

स्वच्छता शपथ PDF

स्वच्छता शपथ PDF

सर्व विद्यार्थी आणि शिक्षक / कर्मचारी सहभागी होऊ शकतात तेथे स्वच्छता शपथ कार्यक्रम आयोजित केला जाऊ शकतो. ज्यामध्ये मुलांनी स्वच्छतेबद्दल बोलणे व प्रतिज्ञा घेणे (कोविड संबंधित प्रतिबंधात्मक संसर्ग नियंत्रण उपाय जसे - मास्क, सुरक्षित अंतर, हात धुणे, इ.)

●स्वच्छता / कोविड जागरुकता संदेश हा विभाग / संस्था / शाळांच्या वेबसाईटवर टाकला जाईल.

●स्वच्छता पखवाडा साजरा करण्यासाठी इलेक्ट्रॉनिक बॅनर तयार करून विभागीय/राज्य वेब पोर्टलवर अपलोड केले जाऊ शकतात. सोशल मीडिया तसेच इलेक्ट्रॉनिक आणि प्रिंट मीडियाच्या वापराद्वारे प्रचार आणि जागरूकता निर्माण केली जाऊ शकते.

●स्वच्छता शपथ घेतलेल्या विद्यार्थ्यांची संख्या आणि सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करावे.

https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. ०२/०९/२०२२ (शुक्रवार)

स्वच्छता जनजागृती दिवस

● स्वच्छता आणि स्वच्छतेचे महत्त्व आणि हात धुण्याचे महत्त्व अधोरेखित करण्यासाठी शाळा व्यवस्थापन समिती / शाळा व्यवस्थापन विकास समिती / पालक शिक्षक संघटना यांची आभासी बैठक आयोजित करणे. मुले, पालक आणि शिक्षक यांना मास्क वापरणे आणि सुरक्षित अंतराचा वापर करणे तसेच त्यांना शाळेत तसेच घरात स्वच्छता आणि स्वच्छतेसाठी प्रोत्साहित व प्रेरित करणे.

शिक्षकांनी शाळा/संस्थेच्या प्रत्येक कोपऱ्यातील स्वच्छताविषयक सुविधांचे त्वरित मूल्यांकन करण्यासाठी आणि सुविधांच्या देखभालीसाठी प्रस्ताव / योजना तयार करण्यासाठी तपासणी करावी.

● कोविड- १९ वॉश सुविधांसाठी संवेदनशील अनुकूलन (हात धुण्याची सुविधा, दैनंदिन स्वच्छता आणि निर्जंतुकीकरण, शौचालय / मूत्र वापर, पाण्याची सुविधा वापरणे, वायुवीजन, कचरा व्यवस्थापन) स्थानिक प्रतिनिधींशी चर्चा केली जाऊ शकते. यामध्ये मुली आणि मुलांसाठी पुरेशी, स्वच्छ आणि स्वतंत्र स्वच्छतागृहे, साबण, हात धुणे आणि सुरक्षित पाणी, जंतुनाशक, विशिष्ट हेतूसाठी पीपीई, सफाई कर्मचारी इत्यादींचा समावेश असू शकतो.

●जल जीवन मिशनच्या दृष्टीने शाळेमध्ये पाईपद्वारे पाणीपुरवठा कनेक्शनसाठी स्थिती तपासणे / पुनरावलोकन करणे.

●सध्याच्या जलशक्ती अभियान कॅच द रेन, २०२२ मोहिमेच्या पार्श्वभूमीवर शाळेतील पाणी साठवण व्यवस्थेबाबत स्थिती तपासणे आणि वाढवण्याची योजना हाती घेणे.

●कॅम्पसमधील स्वच्छतागृहे, MDM स्वयंपाकघर, वर्गखोल्या, पंखे, दरवाजे, खिडक्या, झुडपे साफ करणे यांची व्यापक स्वच्छता/निर्जंतुकीकरण करणे. SMCS/PTAs आणि स्थानिक प्रतिनिधींच्या सहभागाने स्थानिक समुदाय या उपक्रमांमध्ये सहभागी होऊ शकतो. Covid - १९ प्रतिबंधात्मक उपायांचे पालन करताना आणि प्रतिबंधित संख्येत सहभाग.

● जुन्या फायलींचे रेकॉर्डिंग करणे / तण काढणे. तसेच प्रक्रियेनुसार रेकॉर्ड करणे. सर्व प्रकारचे टाकाऊ साहित्य जसे तुटलेले फर्निचर, निरुपयोगी उपकरणे, नादुरुस्त वाहने, इ. शाळा / संस्थांच्या आवारातून पूर्णपणे काढून टाकावे.

● सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्ध करावयाचे साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

 https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. ०३/०९/२०२२ आणि ०४/०९/२०२२ (शनिवार आणि रविवार)

समुदायापर्यंत पोहोचण्याचा दिवस

●पालक स्वच्छता या थीमवर सेमिनार (आभासी / लहान गट) आयोजित करुन त्यांच्या मुलांमध्ये स्वच्छता आणि कोविड सुरक्षित वर्तन आणि लसीकरणाला प्रोत्साहन देऊ शकतात.

● शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांन स्थानिक प्रतिनिधींच्या सहकार्याने स्वच्छता पखवाडा, कोविड योग्य वर्तन आणि लसीकरण या विषयाचा स्थानिक भागात लोकांमध्ये प्रचार केला पाहिजे.

●समुदायात सहभागी होणाऱ्या शिक्षकांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी सामग्री गुगल ड्राईव्हवर अपलोड करा.

 https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. ०५/०९/२०२२ (सोमवार)

शाळेचा हरित दिवस

● कोरोनापासून बचाव आणि लसीकरण, जलसंधारण, एकेरी वापराचे प्लॅस्टिकचा वापर टाळणे इत्यांदी विषयांवर कल्पक घोषवाक्य, पोस्टर्स आणि पत्रिका घेऊन विद्यार्थी शाळेबाहेर जाऊन त्याची जाहिरात करु शकतात. जे नंतर शाळा परिसर, शाळेच्या प्रदर्शनात आणि गाव / शहराच्या भिंतींवर प्रदर्शित केले जाऊ शकते.

● विद्यार्थ्यांना जलसंधारणाविषयी शिक्षित करणे, पाण्याच्या टंचाईच्या परिणामांबद्दल विद्यार्थ्यांना जागरुक करणे. विद्यार्थ्यांना पाण्याच्या नैसर्गिक स्रोतांचे संरक्षण करणेस शिकण्यासाठी सक्षम करणे. प्रत्येक विद्यार्थ्याला दररोज किमान एक लिटर पाण्याची बचत करण्यास मदत करणे. विद्यार्थ्यांना घर आणि शाळेत पाण्याचा न्याय्य वापर आणि कमीत कमी अपव्यय करण्यासाठी प्रोत्साहित करणे.

● समुदायात सहभागी होणाऱ्या शिक्षकांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी सामग्री गुगल ड्राईव्हवर अपलोड करा.

● सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

 https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. ०६/०९/२०२२ आणि ०७/०९/२०२२ (मंगळवार आणि बुधवार)

स्वच्छता सहभागी दिवस

● सर्व कोविड नियम पाळतांना शाळांमध्ये स्वच्छ आणि सुस्थितीत असलेला परिसर आणि स्वच्छतागृहांसाठी जिल्हा / ब्लॉक / गटस्तरावर स्पर्धा आयोजित केल्या जाऊ शकतात.

● स्वच्छता या विषयावर चित्रकला, लेख, कविता रचणे, स्लोगन लेखन, इ. स्पर्धा आयोजित करता येतील.

“कोविड–१९ प्रतिसादात्मक शाळा” ही थीम (आभासी) घेऊन पत्र / निबंध लेखन स्पर्धा आयोजित करता येईल.

• गुगल ट्रॅकरवर सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करु शकता.

• चित्रकला स्पर्धेत सहभागी झालेल्या विद्यार्थ्यांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर अपलोड करा आणि तीन उत्कृष्ट निबंध, घोषवाक्य, प्रत्येक जिल्ह्याने काढलेली चित्रे गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

● जिल्हास्तरावरील जिल्हा नोडल अधिकारी यांनी आपल्या जिल्ह्यातील निबंधलेखन व चित्रकला स्पर्धेतील प्रथम 3 क्रमांकाचे निबंध व चित्रे swachhatapakhwadamaha@gmail.com या ईमेल दि. 8/9/2021 रोजी सायंकाळी 5 वाजेपर्यंत पाठवावेत.

https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. ०८/०९/२०२२ आणि ०९/०९/२०२२ (गुरुवार आणि शुक्रवार)

हात धुण्याचा दिवस

● दैनंदिन जीवनात हात योग्य रितीने धुण्याची गरज याविषयी जागरुकता निर्माण करणे.

● मुलांना खाण्यापूर्वी आणि खाण्यानंतर साबणाने हात धुण्याच्या वेळा, योग्य पद्धती, पायऱ्या आणि क्षण याबाबत शिकविले पाहिजे.

● दिव्यांग विद्यार्थ्यांसाठी मुक्तपणे पिण्याचे पाणी आणि प्रसाधनगृहाच्या सुविधांमध्ये येणाऱ्या अडथळ्याबाबत आढावा घेऊन त्याची खात्री केली जाऊ शकते. विद्यार्थ्यांना पाण्याचा अपव्यय टाळण्याविषयी शिकवले जाऊ शकते.

● हात धुण्याच्या युनिटचे पाणी शाळेच्या बागेत सोडले जाऊ शकते. मुलांना रोगराई / पाणीजन्य रोग, पिण्याच्या पाण्याची सुरक्षित हाताळणी याविषयी शिकवले जाऊ शकते. जेणेकरुन ते हात आणि तोंड स्वच्छतेचा योग्य रितीने सराव करतील.

● सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. १०/०९/२०२२ आणि ११/०९/२०२२ (शनिवार आणि रविवार)

वैयक्तिक स्वच्छता दिवस

● स्वच्छता राखण्यासाठी विद्यार्थी / कर्मचारी आणि इतर लोकांना प्रवृत्त करण्यासाठी दृकश्राव्य कार्यक्रम हाती घेण्यात यावा.

● दररोज स्वच्छ पाण्याने आंघोळ करणे, स्वच्छ कपडे घालणे, नखे कापणे आणि स्वच्छ ठेवणे, उघड्यावर न थुंकणे, शूज / चप्पल घालणे इ. गोष्टी योग्य पद्धतीने विद्यार्थ्यांना शिकायला मिळेल. (जसे 8 योग्यरित्या मास्क परिधान करणे, हस्तांदोलन, श्वसन प्रणाली, वैयक्तिक वस्तु इतरांशी शेअर न करणे आणि कोविड-१९ च्या दिवसात गर्दी टाळणे)

●विद्यार्थ्यांना शौचालये आणि पिण्याच्या पाण्याची सुविधा वापरताना घेण्याची स्वच्छता याबाबत शिक्षण दिले जाईल.

● विद्यार्थ्यांना दिवसातून दोनदा दात घासण्याची सवय लावून त्याचे महत्तव पटवून दिले जाऊ शकते.

सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. १२/०९/२०२२ (सोमवार)

शाळेचे स्वच्छता प्रदर्शन दिवस

● स्वच्छता उपक्रम / कोविड काळात विद्यार्थ्यांनी काढलेली छायाचित्रे, चित्रकला, व्यंगचित्रे, घोषवाक्य इ. गोष्टी शाळा / शिक्षण विभागाच्या संकेतस्थळावर प्रदर्शित करता येतील. काहि दस्तावेजाची प्रदर्शने राज्यातून प्रदर्शित करता येतील.

● घरामध्ये असलेल्या कचऱ्याचे पुनर्नविनीकरण करुन त्याच्या कच्च्या मालापासून कलाकृती बनविणे म्हणजे स्थानिक कौशल्ये वापरून कलात्मक डस्टबिन बनवून संस्कृतीला चालना देऊ शकतो.

● सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

 https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. १३/०९/२०२२ आणि दि. १४/०९/२०२२ (मंगळवार आणि बुधवार)

स्वच्छता कृती योजना दिवस

समग्र शिक्षा योजनेंतर्गत शाळा व्यवस्थापन समिती आणि शाळा व्यवस्थापन कृती समिती शाळेमध्ये (कोविड-१९ संबधित उपायांच्या समावेशासह) विद्यार्थी, पालक आणि स्थानिक लोकांमध्ये स्वच्छता कृती आराखड्याबद्दल जागरुकता निर्माण करु शकते.

● शाळेतील स्वच्छता पखवाडा उपक्रमांवर विशेषत: चर्चा करण्यासाठी बाल संसद / शालेय मंत्रिमंडळाच्या लहान गटाची बैठक बोलावणे.

● स्वच्छता पखवाडा अंतर्गत कोणते नवीन उपक्रम समाविष्ट केले जाऊ शकतात याच्या सूचना देण्यासाठी समुदाय सदस्यांना प्रोत्साहित करणे आणि अशा सूचना DoSEL, MoE कडे पाठवणे.

● सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6

दि. १५/०९/२०२२ (गुरुवार)

बक्षीस वितरण दिवस

● स्वच्छतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी कचऱ्यामधून स्पर्धांमध्ये सहभागी झालेल्या (उदा. आंतरशालेय चित्रकला, निबंध, वादविवाद, प्रश्नमंजुषा, स्लोगन, हस्तकला आणि मॉडेल बनवणे इ.) विद्यार्थी, शिक्षक आणि पालकांना बक्षीस वितरण करायचे. (भौतिकदृष्ट्या समारंभ टाळू जाऊ शकतात. बक्षिसे फक्त जाहीर करुन डिजिटल प्रमाणपत्रे जारी करणे आणि वस्तुच्या स्वरुपात असलेल्या बक्षीसांचे वितरण शाळा सामान्यपणे पुन्हा सुरु होईपर्यत पुढे ढकलले जाऊ शकते.

●सर्व शाळा / शैक्षणिक संस्था यांनी पखवाड्यादरम्यान त्यांचे उपक्रम आणि हाती घेतलेली कामे यांची बेरीज करु शकतात आणि वेबसाईटवर अपलोड करण्यासाठी जिल्हा / राज्य प्राधिकरणाकडे पाठवण्यासाठी सर्वोत्तम क्रिया कलाप निवडू शकतात. उदा. सार्वजनिक कार्यक्षेत्र.

● सहभागी झालेल्या शाळांची संख्या गुगल ट्रॅकरवर आणि फोटो, व्हिडिओ आणि प्रसिद्धी साहित्य गुगल ड्राइव्हवर अपलोड करा.

https://forms.gle/UHPkL4LA6k5LykE6