डॉ.सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांची माहिती मराठीत | Information about Dr.Sarvapalli Radhakrishnan in Marathi

शिक्षक हे समाजाचे असे कारागीर आहेत जे कोणत्याही आसक्तीशिवाय हा समाज कोरतात. शिक्षकाचे काम केवळ पुस्तकी ज्ञान देणेच नाही तर विद्यार्थ्यांना सामाजिक परिस्थितीची ओळख करून देणे देखील आहे. आपल्या देशात सर्वपल्ली राधाकृष्णन, जे स्वतः एक महान शिक्षक होते, त्यांनी शिक्षकांच्या या महत्त्वाला योग्य स्थान देण्यासाठी आपल्या देशात खूप प्रयत्न केले.

या महत्त्वपूर्ण योगदानामुळे, भारताचे माजी राष्ट्रपती डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचा जन्मदिन, 5 सप्टेंबर हा दिवस भारतात शिक्षक दिन म्हणून साजरा केला जातो. डॉ.राधाकृष्णन यांच्या वाढदिवसानिमित्त शिक्षक दिन साजरा करून त्यांच्याबद्दल आदर व्यक्त केला जातो. 

चरित्र

डॉ. राधाकृष्णन यांचा जन्म 5 सप्टेंबर 1888 रोजी चेन्नईच्या उत्तर-पश्चिमेस सुमारे 200 किमी अंतरावर असलेल्या तिरुतानी या छोट्याशा गावात झाला . त्यांच्या वडिलांचे नाव सर्वपल्ली व्ही. रामास्वामी आणि आईचे नाव श्रीमती सीता झा होते. रामास्वामी हा गरीब ब्राह्मण होता आणि तिरुतानी नगरातील जमीनदाराचा साधा नोकर म्हणून काम करत असे. 

डॉ. राधाकृष्णन हे त्यांच्या वडिलांचे दुसरे अपत्य होते. त्याला चार भाऊ आणि एक लहान बहीण होती, सहा बहिणी-भाऊ आणि दोन पालकांसह आठ सदस्यांच्या या कुटुंबाचे उत्पन्न अत्यंत मर्यादित होते. या मर्यादित उत्पन्नातही प्रतिभा कुणाला भुरळ घालत नाही, हे सिद्ध करून डॉ. त्यांनी एक महान शिक्षणतज्ञ म्हणून नावलौकिक तर मिळवलाच पण देशाच्या सर्वोच्च राष्ट्रपतीपदाचीही शोभा वाढवली. 

स्वतंत्र भारताचे पहिले उपराष्ट्रपती आणि दुसरे राष्ट्रपती सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांना बालपणात अनेक अडचणींना तोंड द्यावे लागले. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे सुरुवातीचे आयुष्य तिरुतानी आणि तिरुपती सारख्या धार्मिक स्थळी व्यतीत झाले. 

त्यांचे वडील धार्मिक असले तरी त्यांनी राधाकृष्णन यांना तिरुपती या ख्रिश्चन मिशनरी संस्थेतील लुथेरन मिशन स्कूलमध्ये शिक्षणासाठी दाखल केले. त्यानंतर त्यांनी वेल्लोर आणि मद्रास महाविद्यालयात शिक्षण घेतले. ते सुरुवातीपासूनच गुणवंत विद्यार्थी होते. त्यांच्या विद्यार्थीदशेत, त्यांनी बायबलचे महत्त्वाचे परिच्छेद लक्षात ठेवले होते, ज्यासाठी त्यांना विशिष्ट गुणवत्तेनेही सन्मानित करण्यात आले होते. वीर सावरकर आणि विवेकानंद यांच्या आदर्शांचाही त्यांनी सखोल अभ्यास केला होता. 1902 मध्ये त्यांनी मॅट्रिकची परीक्षा चांगल्या गुणांनी उत्तीर्ण केली, त्यासाठी त्यांना शिष्यवृत्ती देण्यात आली. 

कला शाखेतील पदवी परीक्षेत तो पहिला आला. त्यानंतर त्यांनी तत्त्वज्ञानात पदव्युत्तर शिक्षण घेतले आणि लवकरच त्यांची मद्रास रेसिडेन्सी कॉलेजमध्ये तत्त्वज्ञानाचे सहायक प्राध्यापक म्हणून नियुक्ती झाली. डॉ राधाकृष्णन यांनी आपल्या लेख आणि भाषणातून जगाला भारतीय तत्त्वज्ञानाची ओळख करून दिली. 

वैवाहिक जीवन

त्याकाळी मद्रासच्या ब्राह्मण कुटुंबात लहान वयातच विवाह संपन्न होत असे आणि राधाकृष्णनही त्याला अपवाद नव्हते. 1903 मध्ये, वयाच्या 16 व्या वर्षी त्यांचे लग्न 'शिवकामू' या दूरच्या नात्यातील बहिणीशी झाले. त्यावेळी त्यांची पत्नी केवळ 10 वर्षांची होती. 

व्यक्तिमत्व

डॉ सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे भारतीय संस्कृतीचे अभ्यासक, एक महान शिक्षणतज्ञ, महान तत्वज्ञ, उत्तम वक्ता तसेच वैज्ञानिक हिंदू विचारवंत होते. राधाकृष्णन यांनी आपल्या आयुष्यातील 40 वर्षे शिक्षक म्हणून घालवली. 

ते एक आदर्श शिक्षक होते. डॉ. राधाकृष्णन यांचे पुत्र डॉ. एस. गोपाल यांनीही १९८९ मध्ये त्यांचे चरित्र प्रकाशित केले. याआधी डॉ सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या व्यक्तिमत्त्व आणि जीवनातील घटनांबाबत कोणाकडेही अधिकृत माहिती नव्हती. 

वडिलांच्या वैयक्तिक जीवनाबद्दल लिहिणे हे एक मोठे आव्हान आणि नाजूक बाब असल्याचे खुद्द त्यांच्या मुलानेही मान्य केले. पण डॉ. गोपाल यांनी 1952 मध्ये न्यूयॉर्कमध्ये 'लायब्ररी ऑफ लिव्हिंग फिलॉसॉफर्स' नावाची मालिका सुरू केली ज्यामध्ये सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांनी अधिकृतपणे लिहिले होते. स्वतः राधाकृष्णन यांनी त्यात नोंदवलेली सामग्री कधीच नाकारली नाही.

राजकीय प्रवास 

तोपर्यंत डॉ. राधाकृष्णन यांनी आपल्या प्रतिभेचा लोण चढवला होता. राधाकृष्णन यांची योग्यता पाहून त्यांना संविधान सभेचे सदस्य करण्यात आले. भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यावर, जवाहरलाल नेहरूंनी राधाकृष्णन यांना सोव्हिएत युनियनबरोबर एक प्रतिष्ठित राजदूत म्हणून राजनैतिक नियुक्ती करण्यास उद्युक्त केले. 1952 पर्यंत ते मुत्सद्दी राहिले. त्यानंतर त्यांची उपाध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली.   

त्यांच्या कामाच्या वागणुकीबद्दल संसदेतील सर्व सदस्यांनी त्यांचे खूप कौतुक केले. 1962 मध्ये राजेंद्र प्रसाद यांचा कार्यकाळ संपल्यानंतर राधाकृष्णन यांनी राष्ट्रपतीपदाची सूत्रे हाती घेतली. राजेंद्र प्रसाद यांच्या तुलनेत त्यांचा कार्यकाळ खूपच आव्हानात्मक होता. कारण एकीकडे भारताची चीन आणि पाकिस्तानशी युद्धे झाली, त्यात भारताला चीनसोबत पराभवाला सामोरे जावे लागले, तर दुसरीकडे त्यांच्या कार्यकाळात दोन पंतप्रधानांचा मृत्यूही झाला. 

1967 च्या प्रजासत्ताक दिनी डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांनी देशाला संबोधित करताना यापुढे कोणत्याही अधिवेशनासाठी राष्ट्रपती राहण्याची इच्छा नसल्याचे स्पष्ट केले होते. नंतर काँग्रेसच्या नेत्यांनीही यासाठी अनेकवेळा त्यांचे मन वळवण्याचा प्रयत्न केला मात्र त्यांनी आपली घोषणा अंमलात आणली.

भारताचे पहिले राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी शिक्षण आणि राजकारणातील अतुलनीय योगदानाबद्दल महान तत्त्वज्ञ, शिक्षणतज्ञ आणि लेखक, डॉ. राधाकृष्णन यांना देशाचा सर्वोच्च सन्मान "भारतरत्न" प्रदान केला.

राधाकृष्णन यांना मार्च 1975 मध्ये यूएस सरकारने टेम्पलटन पुरस्काराने मरणोत्तर सन्मानित केले, जे त्यांच्या धर्माच्या क्षेत्रातील उन्नतीसाठी दिले जाते. हा पुरस्कार मिळवणारे ते पहिले बिगर ख्रिश्चन व्यक्ती होते.

डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचा मृत्यू - डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन
यांनी शिक्षणाला सामाजिक दुष्कृत्ये दूर करण्यासाठी प्रभावी मानले. शिक्षण हा मानवाचा आणि समाजाचा सर्वात मोठा पाया मानणाऱ्या डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांनी शैक्षणिक जगतात अविस्मरणीय आणि अतुलनीय योगदान दिले आहे.

आयुष्याच्या उत्तरार्धातही उच्च पदांवर राहून शैक्षणिक क्षेत्रातील त्यांचे योगदान कायम राहिले. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांनी 17 एप्रिल 1975 रोजी दीर्घ आजारानंतर देह सोडला. मात्र त्यांच्या शैक्षणिक क्षेत्रातील कार्यामुळे ते आजही एक आदर्श शिक्षक म्हणून स्मरणात आहेत.

• [message]
• ##check##  वाचकांसाठी महत्त्वाची सूचना
• कुणीही वेबसाईटवरील माहिती आमच्या परवानगी शिवाय प्रसिद्ध करू नये केल्यास कॉपीराइट कायदा 1976 च्या कलम 107 अन्वये नियमानुसार नोटीस देण्यात येईल.