पंडित जवाहरलाल नेहरू निबंध | Best Pandit Jawaharlal Nehru Essay

पंडित जवाहरलाल नेहरू निबंध | Best Pandit Jawaharlal Nehru Essay,pandit jawaharlal nehru essay,pandit jawaharlal nehru essay in english 200 words,pandi

पंडित जवाहरलाल नेहरू निबंध | Best Pandit Jawaharlal Nehru Essay

जवाहरलाल नेहरू , नाव पंडित (हिंदी: "पंडित" किंवा "शिक्षक") नेहरू , (जन्म 14 नोव्हेंबर 1889, अलाहाबाद , भारत-मृत्यू 27 मे, 1964, नवी दिल्ली), स्वतंत्र देशाचे पहिले पंतप्रधान भारत (1947-64), ज्याने संसदीय सरकार स्थापन केले आणि परराष्ट्र व्यवहारातील तटस्थ (असंरेखित) धोरणांसाठी ते प्रसिद्ध झाले. ते 1930 आणि 40 च्या दशकात भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीतील प्रमुख नेत्यांपैकी एक होते.

नेहरूंचा जन्म काश्मिरी ब्राह्मणांच्या कुटुंबात झाला होता, जे त्यांच्या प्रशासकीय योग्यतेसाठी आणि शिष्यवृत्तीसाठी प्रसिद्ध होते, जे 18 व्या शतकाच्या सुरुवातीला दिल्लीला स्थलांतरित झाले होते . ते मोतीलाल नेहरू यांचे पुत्र होते , एक प्रसिद्ध वकील आणि भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील एक नेते होते.मोहनदास (महात्मा) गांधींचे प्रमुख सहकारी. जवाहरलाल चार मुलांपैकी सर्वात मोठा होता, त्यापैकी दोन मुली होत्या. एक बहीण, विजया लक्ष्मी पंडित , नंतर संयुक्त राष्ट्र महासभेच्या पहिल्या महिला अध्यक्ष बनल्या .

वयाच्या 16 व्या वर्षापर्यंत नेहरूंना इंग्रजी शासन आणि शिक्षकांच्या मालिकेतून घरीच शिक्षण मिळाले. त्यापैकी फक्त एक-भाग-आयरिश, अंश-बेल्जियन थिओसॉफिस्ट, फर्डिनांड ब्रूक्स-ने त्याच्यावर कोणतीही छाप पाडलेली दिसते. जवाहरलाल यांच्याकडे एक आदरणीय भारतीय शिक्षक देखील होते ज्यांनी त्यांना हिंदी आणि संस्कृत शिकवले . 1905 मध्ये ते हॅरो या इंग्रजी शाळेत गेले, जिथे ते दोन वर्षे राहिले. नेहरूंची शैक्षणिक कारकीर्द कोणत्याही प्रकारे उल्लेखनीय नव्हती. हॅरो येथून ते ट्रिनिटी कॉलेज , केंब्रिज येथे गेले, जिथे त्यांनी नैसर्गिक विज्ञानात सन्मान पदवी मिळवण्यासाठी तीन वर्षे घालवली. केंब्रिज सोडल्यावर ते दोन वर्षांनी लंडनच्या इनर टेंपलमध्ये बॅरिस्टर म्हणून पात्र झाले, जिथे त्याच्या स्वत: च्या शब्दात त्याने “वैभव किंवा अपमानाने” परीक्षा उत्तीर्ण केली.

नेहरूंनी इंग्लंडमध्ये घालवलेली सात वर्षे त्यांना एका अंधुक अर्ध्या जगात सोडून गेली, ना इंग्लंडमध्ये, ना भारतात. काही वर्षांनंतर त्यांनी लिहिले, "मी पूर्व आणि पश्चिम यांचे विलक्षण मिश्रण बनलो आहे, सर्वत्र, कुठेही नाही." भारताचा शोध घेण्यासाठी तो परत भारतात गेला. त्याच्या व्यक्तिमत्त्वावर परदेशात आलेले वादग्रस्त खेचणे आणि दडपण कधीही पूर्णपणे सुटले नाही.

14 नोव्हेंबर बालदिन मराठी भाषण | 14 November Children's Day Marathi speech

भारतात परतल्यानंतर चार वर्षांनी, मार्च 1916 मध्ये, नेहरूंनी कमला कौल यांच्याशी लग्न केले, त्याही दिल्लीत स्थायिक झालेल्या काश्मिरी कुटुंबातून आल्या होत्या. त्यांचा एकुलता एक मुलगा, इंदिरा प्रियदर्शिनीचा जन्म 1917 मध्ये झाला; त्या नंतर (तिच्या इंदिरा गांधींच्या विवाहित नावाखाली ) भारताच्या पंतप्रधान म्हणूनही (1966-77 आणि 1980-84) काम करतील. याव्यतिरिक्त, इंदिराजींचे पुत्र राजीव गांधी त्यांच्या आईनंतर पंतप्रधान झाले (1984-89).

राजकीय प्रशिक्षणार्थी

भारतात परतल्यावर नेहरूंनी सुरुवातीला वकील म्हणून स्थायिक होण्याचा प्रयत्न केला होता. तथापि, त्याच्या वडिलांच्या विपरीत, त्याला त्याच्या व्यवसायात केवळ अनाठायी स्वारस्य होते आणि त्याला कायद्याचा अभ्यास किंवा वकिलांच्या संगतीचा आनंद नव्हता. त्या काळासाठी, त्यांच्या पिढीतील अनेकांप्रमाणे, त्यांच्या देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी तळमळणारा एक उपजत राष्ट्रवादी म्हणून त्यांचे वर्णन केले जाऊ शकते, परंतु, त्यांच्या बहुतेक समकालीनांप्रमाणे, त्यांनी ते कसे प्राप्त केले जाऊ शकते याबद्दल कोणतीही अचूक कल्पना तयार केली नव्हती.

नेहरूंच्या आत्मचरित्रातून ते परदेशात शिकत असताना भारतीय राजकारणातील त्यांची सजीव आवड प्रकट करते. त्याच कालावधीत त्यांनी वडिलांना लिहिलेल्या पत्रांवरून भारताच्या स्वातंत्र्याबद्दल त्यांची समान आवड दिसून येते. परंतु पिता आणि पुत्र महात्मा गांधींना भेटले आणि त्यांच्या राजकीय पावलावर पाऊल ठेवण्यास प्रवृत्त होईपर्यंत त्यांच्यापैकी कोणीही स्वातंत्र्य कसे मिळवायचे याबद्दल काही निश्चित कल्पना विकसित केल्या नाहीत. दोन नेहरूंना प्रभावित करणारा गांधींमधील गुण म्हणजे त्यांचा कृतीचा आग्रह. गांधींनी युक्तिवाद केला की, चुकीचा केवळ निषेध केला जाऊ नये तर त्याचा प्रतिकार केला पाहिजे. याआधी नेहरू आणि त्यांचे वडील समकालीन भारतीय राजकारण्यांच्या धावपळीचा अवमान करत होते, ज्यांचा राष्ट्रवाद, काही उल्लेखनीय अपवादांसह, अखंड भाषणे आणि दीर्घ-वारा असलेले ठराव होते. भारतातील ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध न घाबरता किंवा द्वेष न करता लढण्याच्या गांधींच्या आग्रहामुळे जवाहरलालही आकर्षित झाले .

१९१६ च्या वार्षिक सभेत नेहरू पहिल्यांदा गांधींना भेटले लखनौमध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (काँग्रेस पक्ष) . गांधी 20 वर्षे ज्येष्ठ होते. दोघांनीही सुरुवातीला एकमेकांवर जोरदार छाप पाडलेली दिसत नाही. 1920 च्या दशकाच्या सुरुवातीला तुरुंगात असताना गांधींनी लिहिलेल्या आत्मचरित्रात नेहरूंचा उल्लेख नाही. वगळणे समजण्यासारखे आहे, कारण १९२९ मध्ये काँग्रेस पक्षाच्या अध्यक्षपदी निवडून येईपर्यंत नेहरूंची भारतीय राजकारणातील भूमिका दुय्यम होती, जेव्हा त्यांनी लाहोर (आता पाकिस्तानमध्ये ) ऐतिहासिक अधिवेशनाचे अध्यक्षपद भूषवले ज्याने भारताचे राजकीय ध्येय म्हणून संपूर्ण स्वातंत्र्याची घोषणा केली. तोपर्यंत पक्षाचे उद्दिष्ट वर्चस्वाचा दर्जा होता.

नेहरूंचा काँग्रेस पक्षाशी जवळचा संबंध 1919 पासून पहिल्या महायुद्धानंतर लगेचच होता . त्या काळात राष्ट्रवादी क्रियाकलाप आणि सरकारी दडपशाहीची सुरुवातीची लाट दिसून आली, ज्याचा पराकाष्ठा इ.सएप्रिल १९१९ मध्ये अमृतसरचे हत्याकांड ; अधिकृत अहवालानुसार, 379 लोक मारले गेले (जरी इतर अंदाज बरेच जास्त होते), आणि किमान 1,200 लोक जखमी झाले जेव्हा स्थानिक ब्रिटिश लष्करी कमांडरने त्याच्या सैन्याला जवळजवळ पूर्णपणे बंदिस्त जागेत जमलेल्या निशस्त्र भारतीयांच्या जमावावर गोळीबार करण्याचा आदेश दिला. शहर.

1921 च्या उत्तरार्धात काँग्रेस पक्षाच्या प्रमुख नेत्यांना आणि कार्यकर्त्यांना काही प्रांतांमध्ये बेकायदेशीर ठरवण्यात आले तेव्हा नेहरू पहिल्यांदा तुरुंगात गेले. पुढील 24 वर्षांमध्ये त्याला आणखी आठ काळ तुरुंगवास भोगावा लागणार होता, जवळजवळ तीन वर्षांच्या कारावासानंतर जून 1945 मध्ये शेवटचा आणि सर्वात मोठा काळ संपला. एकंदरीत नेहरूंनी नऊ वर्षांपेक्षा जास्त काळ तुरुंगात घालवला. वैशिष्ट्यपूर्णपणे, त्यांनी त्यांच्या तुरुंगवासाच्या अटींचे वर्णन असामान्य राजकीय क्रियाकलापांच्या जीवनात सामान्य मध्यस्थी म्हणून केले.

१९१९ ते १९२९ या कालावधीत त्यांचा काँग्रेस पक्षासोबतचा राजकीय प्रशिक्षणकाळ टिकला. १९२३ मध्ये ते दोन वर्षांसाठी पक्षाचे सरचिटणीस बनले आणि १९२७ मध्ये त्यांनी आणखी दोन वर्षे पुन्हा असेच केले. त्यांच्या आवडीनिवडी आणि कर्तव्यांमुळे त्यांना भारतातील विस्तीर्ण भागांमध्ये, विशेषत: त्यांच्या मूळ संयुक्त प्रांतात (आताचे उत्तर प्रदेश राज्य) प्रवासात नेले , जिथे त्यांना जबरदस्त दारिद्र्य आणि शेतकरी वर्गाच्या अधःपतनाचा प्रथमच सामना करावा लागल्याने त्यांच्या समस्या सोडवण्याच्या मूलभूत कल्पनांवर खोल प्रभाव पडला. त्या महत्वाच्या समस्या. जरी अस्पष्टपणे समाजवादाकडे झुकले असले तरी नेहरूंचा कट्टरतावाद निश्चितपणे निश्चितपणे तयार झाला नव्हता. युरोप आणि सोव्हिएत युनियनचा त्यांचा दौरा हा त्यांच्या राजकीय आणि आर्थिक विचारसरणीचा पाणलोट होता1926-27 दरम्यान. मार्क्सवाद आणि त्यांच्या समाजवादी विचारसरणीत नेहरूंची खरी आवड त्या दौऱ्यातूनच निर्माण झाली, जरी त्यामुळे त्यांच्या कम्युनिस्ट सिद्धांत आणि व्यवहारातील ज्ञानात लक्षणीय वाढ झाली नाही. त्यानंतरच्या तुरुंगात राहिल्यामुळे त्यांना मार्क्सवादाचा अधिक सखोल अभ्यास करता आला. त्याच्या कल्पनांमध्ये स्वारस्य आहे परंतु त्याच्या काही पद्धतींमुळे-जसे की रेजिमेंटेशन आणि कम्युनिस्टांच्या पाखंडी शिकारीमुळे ते परावृत्त झाले - तो कार्ल मार्क्सच्या लिखाणांना प्रकट धर्मग्रंथ म्हणून स्वीकारण्यास कधीही आणू शकला नाही . तरीही, तेव्हापासून, त्यांच्या आर्थिक विचारांचा मापदंड मार्क्सवादी राहिला, आवश्यक असेल तिथे, भारतीय परिस्थितीशी जुळवून घेतला.

भारतीय स्वातंत्र्याचा संघर्ष

1929 च्या लाहोर अधिवेशनानंतर नेहरू देशातील बुद्धिजीवी आणि तरुणांचे नेते म्हणून उदयास आले . गांधींनी चतुराईने त्यांना काँग्रेस पक्षाच्या अध्यक्षपदी त्यांच्या काही ज्येष्ठांच्या डोक्यावर बसवले होते, या आशेने की नेहरू भारतातील तरुणांना - जे त्यावेळी अत्यंत डाव्या विचारांकडे वळले होते - त्यांना काँग्रेस चळवळीच्या मुख्य प्रवाहात आणतील. गांधींनी देखील अचूक गणना केली की, अतिरिक्त जबाबदारीसह, नेहरू स्वतः मध्यम मार्गाकडे जाण्यास प्रवृत्त होतील.

1931 मध्ये त्यांच्या वडिलांच्या मृत्यूनंतर, नेहरू काँग्रेस पक्षाच्या अंतर्गत मंडळांमध्ये गेले आणि गांधींच्या जवळ आले. 1942 पर्यंत गांधींनी नेहरूंना त्यांचा राजकीय वारस म्हणून अधिकृतपणे नियुक्त केले नसले तरी , 1930 च्या मध्यापर्यंत भारतीय जनतेने नेहरूंना गांधींचे नैसर्गिक उत्तराधिकारी म्हणून पाहिले. दगांधी आणि ब्रिटीश व्हाइसरॉय लॉर्ड इर्विन (नंतर लॉर्ड हॅलिफॅक्स ) यांच्यात झालेल्या मार्च 1931 च्या गांधी-आयर्विन कराराने भारतातील दोन प्रमुख नायकांमधील युद्धविरामाचा संकेत दिला. याने गांधींच्या अधिक प्रभावी सविनय कायदेभंगाच्या चळवळींचा कळस गाठला, ज्याची सुरुवात वर्षभरापूर्वी सॉल्ट मार्च म्हणून झाली, ज्या दरम्यान नेहरूंना अटक करण्यात आली होती.

गांधी-आयर्विन करार हा भारत-ब्रिटिश संबंधांच्या अधिक आरामदायी काळासाठी प्रस्तावना असेल अशी आशा व्यक्त केली गेली नाही; लॉर्ड विलिंग्डन (ज्याने 1931 मध्ये व्हाईसरॉय म्हणून आयर्विनची जागा घेतली) गांधींनी लंडनमधील दुसऱ्या गोलमेज परिषदेतून परतल्यानंतर, जानेवारी 1932 मध्ये गांधींना तुरुंगात टाकले . त्याच्यावर आणखी एक सविनय कायदेभंग चळवळ उभारण्याचा प्रयत्न केल्याचा आरोप होता; नेहरूंनाही अटक करून दोन वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा झाली.

भारताची प्रगती स्वराज्याकडे नेण्यासाठी लंडनमध्ये झालेल्या तीन गोलमेज परिषदेचा परिणाम अखेरीस झाला.1935 चा भारत सरकार कायदा , ज्याने भारतीय प्रांतांना लोकप्रिय स्वायत्त सरकारची प्रणाली दिली. शेवटी, त्याने स्वायत्त प्रांत आणि संस्थानांनी बनलेली संघराज्य व्यवस्था प्रदान केली. महासंघ कधीच अस्तित्वात आला नसला तरी प्रांतीय स्वायत्तता लागू करण्यात आली . 1930 च्या मध्यात नेहरूंना युरोपमधील घडामोडींची जास्त काळजी होती, जी दुसर्‍या महायुद्धाकडे वळत असल्याचे दिसत होते. 1936 च्या सुरुवातीस तो युरोपमध्ये होता, आपल्या आजारी पत्नीला भेटायला गेला होता, तिचा मृत्यू होण्याच्या काही वेळापूर्वी, लॉसने , स्वित्झर्लंडमधील एका सॅनिटेरियममध्ये . त्यावेळीही त्यांनी युद्धाच्या प्रसंगी भारताची जागा लोकशाहीच्या बाजूने असल्याचे प्रतिपादन केले भारत ग्रेट ब्रिटन आणि फ्रान्सच्या समर्थनार्थ केवळ स्वतंत्र देश म्हणून लढू शकतो, असा त्यांचा आग्रह होता.

प्रांतीय स्वायत्तता लागू झाल्यानंतर झालेल्या निवडणुकांमुळे बहुसंख्य प्रांतांमध्ये काँग्रेस पक्षाची सत्ता आली, तेव्हा नेहरूंना पेचप्रसंगाचा सामना करावा लागला. द मुस्लिम लीग अंतर्गत मोहम्मद अली जिना (जे पाकिस्तानचे निर्माते बनणार होते) यांची निवडणुकीत वाईट कामगिरी झाली होती. त्यामुळे काँग्रेसने काही प्रांतांमध्ये काँग्रेस-मुस्लिम लीगची आघाडी सरकार स्थापन करण्याची जिना यांची विनंती नकळतपणे नाकारली, या निर्णयाला नेहरूंनी पाठिंबा दिला होता. त्यानंतर काँग्रेस आणि मुस्लिम लीग यांच्यातील संघर्ष हिंदू आणि मुस्लिमांमधील संघर्षात तीव्र झाला आणि शेवटी भारताची फाळणी आणि पाकिस्तानची निर्मिती झाली .

दुसऱ्या महायुद्धात तुरुंगवास

सप्टेंबर 1939 मध्ये दुसरे महायुद्ध सुरू झाले तेव्हा, व्हाइसरॉय लॉर्ड लिनलिथगो यांनी स्वायत्त प्रांतीय मंत्रालयांशी सल्लामसलत न करता भारताला युद्धासाठी वचनबद्ध केले होते. काँग्रेस पक्षाच्या हायकमांडने निषेध म्हणून प्रांतीय मंत्रिपदे काढून घेतली, परंतु काँग्रेसच्या या कृतीमुळे जिना आणि मुस्लिम लीग यांच्यासाठी राजकीय क्षेत्र अक्षरशः खुले झाले. नेहरूंचे युद्धाबद्दलचे विचार गांधींपेक्षा वेगळे होते. सुरुवातीला गांधींचा असा विश्वास होता की ब्रिटिशांना जे काही समर्थन दिले जाईल ते बिनशर्त दिले जावे आणि ते अहिंसक स्वरूपाचे असावे. नेहरूंनी ते धरले अहिंसेला आक्रमकतेपासून संरक्षणात स्थान नव्हते आणि भारताने नाझीवादाच्या विरुद्धच्या युद्धात ग्रेट ब्रिटनला पाठिंबा दिला पाहिजे परंतु केवळ एक स्वतंत्र देश म्हणून. जर ते मदत करू शकत नसेल तर ते अडथळा आणू नये .

ऑक्टोबर 1940 मध्ये, गांधींनी, आपली मूळ भूमिका सोडून, ​​एक मर्यादित सविनय कायदेभंग मोहीम सुरू करण्याचा निर्णय घेतला ज्यामध्ये भारतीय स्वातंत्र्याच्या अग्रगण्य वकिलांना एक-एक करून सहभागी होण्यासाठी निवडले गेले. त्या नेत्यांपैकी दुसरे नेते नेहरू यांना अटक करण्यात आली आणि त्यांना चार वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा झाली. तुरुंगात एक वर्षाहून अधिक काळ घालवल्यानंतर, हवाईमधील पर्ल हार्बरवर बॉम्बस्फोट होण्याच्या तीन दिवस आधी, इतर काँग्रेस कैद्यांसह त्यांची सुटका झाली . 1942 च्या वसंत ऋतूमध्ये जेव्हा जपानी लोकांनी बर्मा (आताचा म्यानमार ) मार्गे भारताच्या सीमेवर हल्ला केला, तेव्हा त्या नवीन लष्करी धोक्याला तोंड देत ब्रिटीश सरकारने भारतावर काही प्रयत्न करण्याचे ठरवले. पंतप्रधान विन्स्टन चर्चिल यांनी रवाना केले सर स्टॅफोर्ड क्रिप्स , ब्रिटिश युद्ध मंत्रिमंडळाचे सदस्य जे राजकीयदृष्ट्या नेहरूंच्या जवळचे होते आणि जीना यांनाही ओळखत होते, त्यांच्याकडे घटनात्मक समस्येवर तोडगा काढण्याचा प्रस्ताव होता. तथापि, क्रिप्सचे ध्येय अयशस्वी झाले कारण गांधी स्वातंत्र्यापेक्षा कमी काहीही स्वीकारणार नाहीत.

काँग्रेस पक्षातील पुढाकार नंतर गांधींकडे गेला, ज्यांनी ब्रिटिशांना भारत सोडण्याचे आवाहन केले; नेहरूंना, युद्धाच्या प्रयत्नांना लाज वाटण्यास नाखूष असले तरी, गांधींसोबत सामील होण्याशिवाय पर्याय नव्हता. 8 ऑगस्ट 1942 रोजी मुंबई (आताची मुंबई ) येथे काँग्रेस पक्षाने मंजूर केलेल्या भारत छोडो ठरावानंतर , गांधी आणि नेहरूंसह संपूर्ण काँग्रेस कार्यकारिणीला अटक करून तुरुंगात टाकण्यात आले. त्यातून नेहरू उदयास आले - त्यांची नववी आणि शेवटची अटक - केवळ 15 जून 1945 रोजी.

त्याच्या सुटकेनंतर दोन वर्षातच भारताची फाळणी होऊन स्वतंत्र होणार होते. काँग्रेस पक्ष आणि मुस्लिम लीग यांना एकत्र आणण्याचा व्हाइसरॉय लॉर्ड वेव्हल यांचा अंतिम प्रयत्न अयशस्वी ठरला. चर्चिलच्या युद्धकालीन प्रशासनाला विस्थापित करणार्‍या कामगार सरकारने, त्यांच्या पहिल्या कृतींपैकी एक म्हणून, एक कॅबिनेट मिशन भारतात पाठवले आणि नंतर लॉर्ड वेव्हेलच्या जागी लॉर्ड माउंटबॅटन आणले . भारत स्वतंत्र व्हायचा होता की नाही हा प्रश्न आता एक किंवा अधिक स्वतंत्र राज्यांचा समावेश होता. 1946 च्या उत्तरार्धात झालेल्या संघर्षात सुमारे 7,000 लोक मारले गेलेल्या हिंदू-मुस्लिम वैमनस्यामुळे उपखंडाची फाळणी अपरिहार्य झाली. गांधींनी ते स्वीकारण्यास नकार दिला, तर नेहरूंनी अनिच्छेने पण वास्तववादीपणे स्वीकारले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारत आणि पाकिस्तान हे दोन स्वतंत्र देश म्हणून उदयास आले. नेहरू स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान झाले.

  

कुणीही वेबसाईटवरील माहिती आमच्या परवानगी शिवाय प्रसिद्ध करू नये केल्यास कॉपीराईट नियमानुसार नोटीस देण्यात येईल.

आपली वेबसाईट आपले सोशल मिडिया जॉईन करा.

• ·        Facebook - https://www.facebook.com/thakareblog
• ·        Twitter – https://twitter.com/aapalathakare
• ·        Instagram – https://www.instagram.com/aapalathakare/
• ·        Telegram – https://telegram.me/aapalathakare
• ·        Whats App - https://cutt.ly/Next-Update-Group-Join
• ·        Google News-https://news.google.com/publications/CAAqBwgKMNmHlgswrKutAw