नवभारत साक्षरता कार्यक्रमासाठी विकसित करण्यात आलेल्या मोबाईल अॅपचे प्रशिक्षण

राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण २०२० मध्ये प्रौढ व निरंतर शिक्षण या संबंधी उल्लेख आहे. त्यातील नमूद करण्यात आले आहे की विशेषतः प्रौढ शिक्षणासाठी भक्कम आणि नाविन्यपूर्ण शासकीय उपक्रमाद्वारे तसेच, समुदाग सहभाग आणि तंत्रज्ञानाचे राहज आणि फायदेशीर एकजीकरण केले जाईल, ज्यामुळे १०० टक्के साक्षरतेचे उदिष्ट लवकरात लवकर साध्य करणे शक्य होईल. त्यानुसार राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण २०२० च्या अनुषंगाने आणि २०२१ च्या अर्थसंकल्पीय घोषणेच्या अनुषंगाने केंद्र शासनाने दिलेल्या सूचनेनुसार प्रौढ शिक्षणाची एक नवीन योजना नवभारत साक्षरता कार्यक्रम सन २०२२-२३ ते २०२६-२७ या कालावधीत राबविण्याचा निर्णय शासनामार्फत घेण्यात आलेला आहे. सदर योजेनेचा कालावधी १ एप्रिल २०२२ ते ३१ मार्च २०२७ असा आहे. सदर योजना केंद्र व राज्यशासन यामधील सर्व जिल्ह्यांमधील ग्रामीण व शहरी या दोन्ही भागात लागू करण्यात आलेली आहे.

नव भारत साक्षरता - मोबाईल App द्वारे स्वयंसेवक व निरक्षरांचे ऑनलाईन सर्वेक्षण बाबत प्रशिक्षण

ऑनलाईन सर्वेक्षणासाठी मोबाइल अॅप विकसित करण्यात आले आहे. सर्व क्षेत्रीय अधिकारी यांचे सदर मोबाइल अॅपचे प्रशिक्षण ऑनलाईन पद्धतीने युट्युब लाईव्हद्वारे दि. २ जून २०२३ रोजी सकाळी ११:३० वाजता आयोजित करण्यात आले आहे.

नव भारत साक्षरता कार्यक्रम | New India Literacy Programme (NILP)

अलीकडेच सरकारने 1037.90 कोटी रुपयांच्या आर्थिक परिव्ययासह आर्थिक वर्ष 2022-23 ते 2026-27 या पाच वर्षांच्या अंमलबजावणीसाठी एक नवीन केंद्र पुरस्कृत योजना “( New India Literacy Programme- NILP )” सुरू केली आहे.

नव भारत साक्षरता कार्यक्रम | New India Literacy Programme ;

योजनेत पाच घटक आहेत:

• 1.       मूलभूत साक्षरता आणि संख्याशास्त्र
• 2.     महत्त्वपूर्ण जीवन कौशल्ये
• 3.     व्यावसायिक कौशल्य विकास
• 4.     मूलभूत शिक्षण
• 5.     शिक्षण सुरु ठेवणे

लाभार्थ्यांची ओळख:

• लाभार्थ्यांची ओळख करण्यासाठी राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशातील सर्वेक्षणकर्त्यांद्वारे मोबाइल अॅपवर घरोघरी सर्वेक्षण केले जाते.
• अशिक्षित व्यक्तीही मोबाइल अॅपद्वारे थेट नोंदणी करू शकतात.
• शिकवण्याची आणि शिकण्याची इच्छा व्यक्त करणे:
• ही योजना प्रामुख्याने शिकवण्या आणि शिकण्यासाठी स्वयंसेवा करण्यावर आधारित आहे आणि स्वयंसेवक मोबाइल अॅपद्वारे नोंदणी करू शकतात.

तंत्रज्ञानाद्वारे अंमलबजावणी:

• ही योजना प्रामुख्याने ऑनलाइन पद्धतीने राबविली जाते आणि ती तंत्रज्ञानावर आधारित आहे.
• NCERT च्या DIKSHA प्लॅटफॉर्मवर शिकवण्याचे आणि शिकण्याचे साहित्य आणि संसाधने उपलब्ध आहेत आणि मोबाइल अॅपद्वारे प्रवेश करता येतो.

पायाभूत साक्षरता आणि संख्याशास्त्राचा प्रसार:

टीव्ही, रेडिओ, सोशल अवेअरनेस सेंटर इत्यादी माध्यमांचा वापर मूलभूत साक्षरता आणि संख्याज्ञानाचा प्रसार करण्यासाठी केला जातो.

पात्रता:

१५ वर्षांवरील सर्व निरक्षर या योजनेचा लाभ घेण्यास पात्र आहेत.

NILP ची आवश्यकता:

2011 च्या जनगणनेनुसार, 15 वर्षे आणि त्यावरील वयोगटातील एकूण निरक्षरांची संख्या 25.76 कोटी (पुरुष 9.08 कोटी, महिला 16.68 कोटी) आहे.

2009-10 ते 2017-18 या वर्षात राबविण्यात आलेल्या साक्षर भारत कार्यक्रमांतर्गत साक्षर म्हणून प्रमाणित झालेल्या व्यक्तींची प्रगती लक्षात घेता, असा अंदाज आहे की सध्या भारतात सुमारे 18.12 कोटी प्रौढ निरक्षर आहेत.